GMINA KAWĘCZYN - Strategia rozwoju

Proces

1. Proces tworzenia strategii i jego uczestnicy.

miejsce strategii zrównoważonego rozwoju gminy Kawęczyn w lokalnej agendzie 21.

Zrównoważony rozwój w Polsce jest to zasada konstytucyjna, ponieważ Rzeczpospolita Polska ... zapewnia ochronę środowiska kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju zgodnie z art. 5 Konstytucji. Zapisy ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska określają z kolei jako zrównoważony - taki rozwój społeczno - gospodarczy , w którym w celu zrównoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli zarówno współczesnego jak i przyszłych pokoleń następuje proces integrowania działań:

politycznych

gospodarczych

społecznych

z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości poszczególnych procesów przyrodniczych. Kontynuując tą myśl zawartą w Konstytucji budowa strategii to metoda systemowego podejścia do planowania rozwoju. Przekonanie o tym, że prawidłowy rozwój gminy czy regionu może odbywać się tylko w oparciu o wcześniej sformułowaną strategię jest już powszechnie uznawanym poglądem w nauce i praktyce.

Strategia zrównoważonego rozwoju określa główne długofalowe cele oraz takie kierunki działania i taką alokację zasobów, które są konieczne dla zrealizowania tych celów. Składa się na nią zespół decyzji kształtujących długookresowe zmiany strukturalne, ilościowe i jakościowe. W języku potocznym używa się tego określenia jako synonimu istotnych zmian i ważnych decyzji, a także jako metody gwarantującej sukces. Istota Strategii polega na wyborze sposobów realizacji wizji, celu nadrzędnego i celów głównych, w określonych warunkach , przy danych ograniczeniach, w ramach przyjętego horyzontu czasowego.

Strategia, aby miała szansę realizacji musi obejmować horyzont czasowy od kilku do kilkunastu lat. Dziesięć do piętnastu lat wydaje się być rozsądnym okresem do osiągnięcia zamierzonych rezultatów, przy uwzględnieniu braku szczegółowych i pewnych danych niezbędnych do planowania w tak długim czasie. Same tylko zmiany w infrastrukturze wymagają kilku lat, a jest to sektor o zasadniczym znaczeniu z punktu widzenia nowych inwestycji gospodarczych oraz ochrony środowiska. Przemiany kulturowe, zmiany wzorców postępowania, przyjętych hierarchii w systemie wartości dokonują się jeszcze wolniej. Zatem strategia dla gminy Kawęczyn budowana jest z uwzględnieniem piętnastoletniego okresu czasu, natomiast w jej ramach ustalona zostanie hierarchia poszczególnych celów i program ich realizacji na okres najbliższych lat.

Planowanie strategiczne jest procesem ciągle korygowanym i aktualizowanym.

W rezultacie strategia nigdy nie jest dokumentem zamkniętym i ulega stałym modyfikacjom. Ważny jest zatem monitoring i kontrola założeń w trakcie realizacji strategii oraz dostosowanie jej do zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych. Opracowana strategia zrównoważonego rozwoju gminy Kawęczyn zakłada elastyczności łatwe przystosowanie do zachodzących zmian. Zakłada się, że będzie ona poddawana stałej kontroli, czy obrane kierunki rozwoju, przyjęte cele i zadania są nadal aktualne lub czy nie zmieniły swojej hierarchii.

Aby program zrównoważonego rozwoju gminy miał szanse realizacji należy przyznać mu specjalną rangę i w miarę możliwości uniezależnić go od zmian politycznych, dotyczących szczególnie struktur lokalnej władzy.

Celowe jest utworzenie w gminie apolitycznej i mającej duży zakres niezależności instytucji koordynującej prace nad budowaniem strategii, jej wdrażaniem, realizacją i kontrolą. W opracowanym projekcie przedstawiono propozycję utworzenia takiej instytucji dla gminy Kawęczyn Kawęczyńskie Towarzystwo Rozwoju. Zbudowanie strategii zrównoważonego rozwoju gminy jest rzeczą konieczną i pilną. Oczekiwanie na korzystniejsze okoliczności zewnętrzne (ekonomiczne i prawne) oraz uzależnianie od nich dalszych działań i decyzji byłoby błędem. Trzeba bowiem poszukiwać możliwości zwiększenia efektywności gospodarowania i poprawy warunków życia mieszkańców gminy nawet w takich sytuacjach, gdy zewnętrzne warunki działania nie ulegają korzystnym zmianom. Zakładać należy jedynie, że szanse i zagrożenia mogą się zwiększać lub zmniejszać w miarę możliwości tendencje te w strategii uwzględniać.

Programując rozwój społeczno-ekonomiczny gminy należy zdawać sobie sprawę z istnienia wielu elementów niewiadomych i niezależnych od nas. Globalizacja gospodarki światowej uniemożliwia konstruowanie strategii rozwoju, która zakładałaby istnienie obok siebie zamkniętych społeczności, rozwijających się samodzielnie, bez wpływów i kontaktów zewnętrznych. Mimo istniejących dokumentów rządowych określających ogólne cele i kierunki rozwoju obszarów wiejskich niepewna jest nadal jakość i stabilność ogólnej polityki gospodarczej oraz polityki wobec rolnictwa i jego otoczenia, nieustalone jest ostatecznie tempo i zasady stowarzyszenia Polski z Unią Europejską. Te fakty nie negują jednak celowości poszukiwania już teraz sposobów poprawy efektywności gospodarowania i przez to wzrostu jakości życia mieszkańców. Wśród korzyści wynikających z opracowania strategii należy wymienić:

Sformułowanie klarownego obrazu celów i kierunków zrównoważonego rozwoju gminy akceptowanych przez społeczność lokalną.

Wskazanie sposobów lepszego wykorzystania zasobów, którymi dysponuje gmina.

Podporządkowanie i ukierunkowanie działań doraźnych na realizację celów długofalowych.

Zmniejszenie niepewności oraz ryzyka działania miejscowych przedsiębiorców.

Zwiększenie szans na pozyskanie inwestorów zewnętrznych.

Umożliwienie koordynacji działań gospodarczych, społecznych i ekologicznych.

Przełamywanie w społeczności lokalnej poczucia bezsilności, niewiary we własne siły, braku perspektyw i uzależnienia tych, którzy rządzą na górze.

Aktywizacja mieszkańców i pobudzanie ich do czynnego udziału w rozwoju gminy.

Identyfikacja silnych stron gminy i szans rozwojowych, które należy szczególnie wykorzystać oraz słabych stron i zagrożeń zewnętrznych, które należy uwzględnić w planach działania i tam, gdzie jest możliwe przezwyciężać.

Ułatwienie władzom gminy efektywniejszego gospodarowania budżetem.

Zwiększenie szans gminy na uzyskanie dodatkowych zewnętrznych źródeł zasilania.

Agenda 21 jako jeden z podstawowych elementów Szczytu Ziemi z Rio de Janeiro , jaki odbył się w 1992 roku stanowi program działań na rzecz zrozumianego jak wyżej zrównoważonego rozwoju w perspektywie XXI wieku, uwzględniając jednocześnie:

globalną

krajową

regionalną

i lokalną skalę działalności.

Celem tworzenia warunków dla wszechstronnego rozwoju oraz harmonijnej koegzystencji człowieka i przyrody Agenda 21 zaleca budowanie kompleksowych programów zrównoważonego rozwoju na poziomie kontynentów, krajów, regionów, gmin oraz miejscowości. Aby program zrównoważonego rozwoju był zgodny z zaleceniami Agendy 21 należy:

Włączyć mieszkańców, czyli uspołecznić proces tworzenia programu.

Zgromadzić informacje o zasobach ze szczególnym uwzględnieniem stanu środowiska.

Wprowadzić zasady zrównoważonego rozwoju w planowanie rozwoju poszczególnych obszarów funkcjonalnych gminy oraz w zagospodarowanie przestrzeni.

Stan zaawansowania lokalnej Agendy 21 w gminie Kawęczyn

W gminie opracowano Strategię zrównoważonego rozwoju ( październik 1999 rok ). Opracowanie tego dokumentu nastąpiło w drodze społecznych konsultacji. Spełniony został tym samym jeden z najważniejszych warunków przy wprowadzaniu lokalnej Agendy 21 udział społeczności lokalnej w wyznaczaniu priorytetów rozwojowych swojej gminy.

Gmina posiada plan ogólny zagospodarowania przestrzennego ( 1987 aktualizacja w 1992 rok ).

Aktualnie (październik 1999 rok ) trwają prace nad Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kawęczyn. Autorzy tego opracowania uwzględniają bogate zasoby zwłaszcza przyrodnicze gminy

Informacja o zasobach gminy ( nie zawierająca jednak Inwentaryzacji przyrodniczej ) zawarta jest w Raporcie o stanie gminy opracowanym w ramach tego samego co strategia projektu Umbrella. Uaktualnianiem danych zajmować się będzie Biuro Inicjatyw i Informacji Obywatelskiej, którego powołanie zaprojektowane jest w strategii.

Strategia zrównoważonego rozwoju dla gminy Kawęczyn przewiduje powołanie lokalnego stowarzyszenia pn.: Kawęczyńskie Towarzystwo Rozwoju. Głównym zadaniem tej organizacji jest współpraca na rzecz ekorozwoju pomiędzy:

samorządem, biznesem, innymi organizacjami pozarządowymi i lokalnymi liderami.

Z powyższych danych nasuwa się wniosek, że prace nad lokalną Agendą 21 w gminie Kawęczyn są daleko zaawansowane. Nie mniej jednak pozostaje do opracowania w gminie program zrównoważonego rozwoju gminy, w którym zostaną określone wzajemne relacje pomiędzy opracowanymi dokumentami oraz działania podejmowane przez samorząd wynikające z tych opracowań. Pozostaje również do opracowania system monitorowania zmian zachodzących w gminie na skutek wdrażania lokalnej Agendy 21.

Przebieg prac nad strategią.

Rola zaangażowania społecznego w budowie strategii

Jest oczywiste, ze im więcej osób zaangażuje się w proces budowania strategii i im bardziej będą się one z nią utożsamiały, tym większa będzie szansa na jej pomyślną realizację. Strategia musi bowiem być akceptowana przez mieszkańców gminy jako ich dzieło i ich własna koncepcja przyszłości. Mieszkańcy gminy powinni więc być jej współautorami. W sprawach, które dotyczą ich samych są oni najlepszymi ekspertami i z różnych względów (majątek, interesy, tradycje rodzinne itp.) mają prawo współtworzenia strategii, są także materialnie zainteresowani przyszłością swojej gminy. Dlatego tak ważną sprawą jest autentycznie społeczny sposób budowania strategii. Właśnie ten społeczny charakter budowania strategii zrównoważonego rozwoju dla gminy Kawęczyn (który opisano szerzej w rozdziale dotyczącym metodyki pracy nad strategią) ma stać się gwarancją jej realizacji.

Uspołecznienie procesu budowania strategii jest żmudne i może przebiegać różnie w różnych społecznościach, niemniej tylko metodą małych kroków poprzez stałe i cierpliwe wspólne doskonalenie strategii i pozyskiwanie dla niej zaufania społecznego można uzyskać pożądane efekty. Społeczność lokalna, która ma poczucie uczestnictwa w tworzeniu strategii jest silniej motywowana do wdrażania wyników swojej pracy i staje się jej naturalnym rzecznikiem. Z tego powodu ważne jest kształtowanie efektywnych powiązań między strukturami władzy, lokalnymi liderami i mieszkańcami gminy i harmonijne sprzęganie zasobów lokalnych (prywatnych i publicznych) w celu urzeczywistnienia koncepcji ekonomicznego, społecznego i kulturowego rozwoju gminy oraz uzyskiwania efektu kuli śniegowej -opisanego w dalszej części opracowania.

Terminy poszczególnych etapów ( 1999r. ):

Prace przygotowawcze .......................................................19 kwietnia do 16 maja

1 etap - Tworzenie wizji zrównoważonego rozwoju dla gminy Kawęczyn :

Ustalenie terminów warsztatów i spotkań, treści ankiety, oraz uczestników procesu planowania,

Ogłoszenie konkursu plastycznego dla dzieci ze szkół pn.: "Gmina Kawęczyn w roku 2222",

I warsztat - tworzenie wizji zrównoważonego rozwoju gminy Kawęczyn, ankiety, rozstrzygnięcie konkursu plastycznego

Zbieranie i opracowanie danych do raportu o stanie gminy,

Raport z wykonanych zadań..........................................17, 18 maja do 27 czerwca

2 etap - II warsztat

prezentacja wizji zrównoważonego rozwoju gminy, wytyczenie celu nadrzędnego, analiza SWOT

Zebranie wyników i analiza ankiety

Tworzenie raportu o stanie gminy.............................28, 29 czerwca do 5 września

3 etap - Tworzenie listy celów głównych i szczegółowych:

III warsztat - tworzenie listy problemów

analiza problemów,

tworzenie listy celów, mierniki ............................................................ 6, 7 września

4 etap - Tworzenie planu działań

IV warsztat - rama logiczna, system wdrażania, system monitorowania

Raport z wykonanych zadań,...........................................................20, 21 września

5 etap prace końcowe tworzenie:

strategii rozwoju dla gminy Kawęczyn

Dokument "worek", strategia promocyjna

Akceptacja strategii - Uchwała Rady Gminy Kawęczyn.............. do 6 października

Zapoznanie Rady Gminy Kawęczyn ze Strategią zrównoważonego rozwoju - Sesja 7 października, przyjęcie dokumentu - Sesja Rady Gminy - 18 października .

Metodyka pracy nad strategią

Celem realizacji programu UMBRELLA było opracowanie Strategii Zrównoważonego rozwoju Gminy Kawęczyn. Przyjęto zgodnie z założeniem AGENDY 21, że działania związane z opracowaniem projektu strategii powinny, poza określeniem programów zrównoważonego rozwoju, spowodować uspołecznienie prac nad strategią. Założenie to wynika z faktu, że warunkiem zbudowania strategii mającej szansę realizacji jest uspołecznienie procesu jej budowy polegające na wypracowaniu form społecznego współdziałania z zakresie programowania celów i określenia środków ich realizacji. Dzięki temu społeczność lokalna może uznać tekst strategii za dokument zawierający projekcję własnych celów i dążeń, a dzięki udziałowi w pracach nad strategią jest przygotowana do samodzielnego jej wdrożenia, realizacji i kontroli. Poprzez współautorstwo strategii społeczność lokalna jest silniej umotywowana do jej wdrożenia i staje się jej naturalnym rzecznikiem.

Prace i działania związane z budową projektu strategii można charakteryzować w trzech wzajemnie powiązanych płaszczyznach: merytorycznej, metodycznej i organizacyjnej.

Na płaszczyźnie merytorycznej zrealizowano następujące zadania:

przeprowadzono identyfikację problemów zrównoważonego rozwoju gminy

zdefiniowano silne i słabe strony gminy oraz szanse i zagrożenia (analiza SWOT w trzech obszarach działania gminy)

zdefiniowano wizję rozwoju gminy oraz cel nadrzędny

określono cele główne strategii zrównoważonego rozwoju

wskazano sposoby realizacji celów określając założenia dla poszczególnych przedsięwzięć określono szanse powodzenia projektu i mierniki jego oceny.

Prace metodyczne polegały na:

ustaleniu metod badań i analiz niezbędnych do diagnozy gminy, a także ustalenie metody koordynacji prac poszczególnych konsultantów

Wyłonieniu sprawnych i skutecznych metod i technik komunikowania się i pracy w ze społecznością lokalną

Wypracowaniu metody opracowania projektów

W sferze organizacyjnej:

wyłoniono przy współpracy z władzami gminy reprezentantów społeczności lokalnej uczestniczących w sesjach warsztatowych. Po zidentyfikowaniu podstawowych trzech obszarów strategicznych wyłoniono zespoły trzy zespołu robocze :

zespół ds. zasobów i ich ochrony,

zespół ds. rozwoju gospodarczego

oraz ds. rozwoju społecznego.

Zorganizowano 4 sesje warsztatowe. Za najbardziej efektywną na sesjach warsztatowych uznana została technika moderacji wizualnej. O jej wyraźnej przewadze nad tradycyjnymi metodami pracy decydują między innymi:

Bardziej atrakcyjny charakter zajęć powodujący większe zaangażowanie emocjonalne uczestników

Szersze możliwości ich aktywizacji poprzez umiejętne przygotowanie pytań otwartych wywołujących odpowiedzi i zastosowanie systemu kartkowych odpowiedzi

Zmuszenie uczestników do krótkich, zwartych odpowiedzi, a przez to zwiększenie tępa dyskusji i tym samym umożliwienie udziału w niej w tym samym czasie większej liczby uczestników

Większa możliwość szybkiego rejestrowania przebiegu dyskusji (duże plansze) panowania nad jej przebiegiem, grupowania stanowisk, argumentów i kontrargumentów, unikania powtórzeń, formułowania wniosków końcowych

Odciążenie uczestników od potrzeby sporządzania własnych notatek, a przez to uzyskanie większej szansy na ich koncentrację na przebiegu dyskusji i kontroli tego, co już zostało osiągnięte.

W całym procesie budowania strategii zwracano uwagę zespołom roboczym na to, aby uwidaczniać nie tylko silne strony i szanse, ale także słabe strony i zagrożenia. Część z nich może być kontrolowana i korygowana, inne będące poza zasięgiem kontroli należy określić i w planach działania próbować znaleźć sposób ich minimalizacji.

Określając problemy zrównoważonego rozwoju gminy oraz definiując cele strategii posłużono się Metodą Aktywnego Planowania Strategicznego (MAPS) oraz ankietą, której wyniki zamieszczone są poniżej.

Wyniki ankiety dla gminy Kawęczyn. Ankietę wśród mieszkańców przeprowadzili.

Urszula Gruszczyńska

Dagmara Krawczyk

Marzena Łakomicka

Agnieszka Piwowarczuk

Arkadiusz Suchorski

Agata Walczak

Anna Wrońska

Wyniki ankiety opracował Konsultant Koordynator. Ankieterzy dotarli z kwestionariuszem do 1068 ankietowanych co na ogólną liczbę mieszkańców (5545 osób) stanowi 19, 26%. Uzyskali następujące odpowiedzi:

INFORMACJE O ANKIETOWANYM

płeć: - mężczyzna 403 - 37, 73% zatrudnienie: - rolnik 463 43, 35%

- kobieta 665 62, 27% - pracujący poza rolnictwem 141 13, 2 %

wiek: - 16 - 17 1 0, 09% - emeryt / rencista 248 23, 22%

- 18 - 24 76 7, 12% - uczący się 15 1, 4%

- 25 - 44 503 47, 1% - bezrobotny 130 12, 17%

- 45 - 59 309 28, 93% pracujący poza gminą :

- 60 - 65 79 7, 4 - poza rolnictwem 93 8, 71 %

-powyżej 65 107 10, 72% - w rolnictwie 8 0, 75%

wykształcenie: podstawowe409 40, 17%,zasadnicze 313 29, 31%,średnie 274 25, 66%,wyższe 46 4, 31%

KTÓRE Z PROBLEMÓW ŚRODOWISKA NATURALNEGO I KULTUROWEGO UWAŻA PANI / PAN ZA NAJISTOTNIEJSZE DLA TERENU GMINY KAWĘCZYN?

PROSZĘ O ZAZNACZENIE NAJWYŻEJ 3 .

a) zanieczyszczenie wód płynących i stojących na skutek braku kanalizacji ....................................769 72%

b) zanieczyszczenie powietrza na skutek spalania niskiej jakości opału............................................307 28, 75%

c) zwiększająca się liczba opadów ......................................................................................................227 21, 25%

d) ubożenie fauny i flory na terenach rolnych.......................................................................................189 17, 70%

e) zanik miedz, zadrzewień śródpolnych i powierzchni zalesionych ..................................................178 16, 67%

f) zanik lokalnych tradycji ................................................................................................................... 310 29, 03%

g) niewystarczająca oferta kulturalna..................................................................................................394 36, 89%

f) inne ( jakie?)............................................................................................................................................................

3. JAKIE SĄ NAJWIĘKSZE PROBLEMY MIESZKAŃCÓW GMINY KAWĘCZYN?

PROSZĘ O ZAZNACZENIE NAJWAYŻEJ 3

bezrobocie.....................................................................................................................................843 78, 93%

złe warunki bytowe........................................................................................................................435 40, 73%

niszczejąca infrastruktura (budynki, drogi, urządzenia techniczne ) ...........................................433 40, 54%

słaby system opieki zdrowotnej ....................................................................................................244 22, 85%

brak terenu pod zabudowę mieszkalną ..........................................................................................19 1, 78%

niski poziom wykształcenia ..........................................................................................................114 10, 67%

słabe poczucie bezpieczeństwa ...................................................................................................233 21, 82%

ucieczka młodych do ośrodków miejskich ....................................................................................133 12, 46%

starzejące się społeczeństwo gminy Kawęczyn...............................................................................85 7, 96%

alkoholizm ....................................................................................................................................263 24, 63%

inne ( jakie? )........................................................................................................................................................

4. JAKIE POWINNY BYĆ KIERUNKI DALSZEGO ROZWOJU GMINY ?

ZAZNACZ NAJISTOTNIEJSZE 3.

rozwój przetwórstwa rolnego .......................................................................................................853 79, 87 %

rozwój małej przedsiębiorczości ...................................................................................................594 55, 62%

rozwój infrastruktury technicznej gminy .......................................................................................578 - -54, 12%

tworzenie warunków dla rozwoju turystyki ...................................................................................168 15, 73%

tworzenie warunków dla rozwoju tradycji i kultury lokalnej ...........................................................229 21, 44%

powołanie organizacji wspierającej lokalny rozwój .......................................................................320 29, 96%

inne ( jakie ? ).......................................................................................................................................................

Ogólnie można stwierdzić, że szeroki udział społeczności lokalnej w procesie tworzenia Strategii Zrównoważonego rozwoju Gminy Kawęczyn jest szansą na to że, realizacja strategii będzie łatwiejsza i powszechnie akceptowana.

Podstawowe założenia strategii zrównoważonego rozwoju gminy Kawęczyn

W uzasadnieniu potrzeby budowania strategii wymienione zostały niektóre założenia. Za najważniejsze, przyjęte w procesie budowania niniejszej strategii uznano:

Współdziałanie, czyli zapewnienie mieszkańcom, organizacjom gospodarczym i społecznym wpływu na kształt programu rozwoju oraz możliwości aktywnego włączenia się w proces jego realizacji.

Wybór zadań przy ograniczonych zasobach skuteczne i efektywne działanie może mieć miejsce tylko wtedy, gdy nastąpi koncentracja na realizacji celów najważniejszych, takich, które tworzą nowe możliwości rozwojowe, stanowią wyzwanie, wywołują reakcje mnożnikowe w postaci przyrostu przedsięwzięć i jednocześnie są możliwe do osiągnięcia w określonym przedziale czasowym.

Podtrzymywanie i rozwój inicjatyw lokalnych najważniejszym zasobem lokalnym gminy są jej mieszkańcy, utrzymujący tradycje zaangażowania społecznego i kształtujący swoje warunki życia w oparciu o solidną pracę i kwalifikacje zawodowe. Lokalne inicjatywy, włączone w program rozwoju gminy, uzyskać powinny materialne i organizacyjne wsparcie ze strony tego programu.

2. Strategiczny kierunek rozwoju gminy

2.1. Krótka charakterystyka gminy i jej misji.

Zgodnie z Ustawą o Samorządzie Terytorialnym z dnia 8 marca 1990 roku Gmina Kawęczyn uchwaliła swój własny Statut Gminy, w którym określone są zasady i obszar funkcjonowania lokalnego samorządu. Przez pryzmat niniejszego opracowania szczególnie ważny wydaje się zapis ( § 6, pkt. 1, lit. C ) określający działania gminy uchwały Rady podjęte w celu realizacji rozstrzygających wniosków referendum gminnego oraz inne uchwały podjęte w celu realizacji zbiorowych potrzeb Gminy. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Kawęczyn właśnie te zbiorowe potrzeby określa w bardzo precyzyjny sposób.

Gmina Kawęczyn leży w południowo wschodniej części województwa Wielkopolskiego w powiecie tureckim (na południe od Turku ) w obrębie następujących jednostek geomorfologicznych: Równina Turecko-Liskowska, Wał Malanowski i Obniżenie Teleszyńskie. Jest typową dla tego regionu rolniczą gminą wiejską. Gmina zajmuje powierzchnię 101 km² a zamieszkuje ją 5 545 mieszkańców. Gmina skupia 28 wsi w 23 sołectwach. Przez obszar gminy przebiegają 2 drogi krajowe:

471 Kalisz Żdżary Tokary Łódź

472 Turek Kowale Pańskie Sieradz

Podstawą gospodarki gminy jest rolnictwo. W równinnym krajobrazie gminy przeważają użytki rolne , które zajmują 81, 4% powierzchni gminy. Przeciętna powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych wynosi 8 ha. Główną gałęzią produkcji rolniczej w gminie jest hodowla bydła mlecznego. Brak przetwórstwa rolno spożywczego w gminie stawia rolników w grupie producentów surowca. Poza rolnictwem na terenie gminy działa ponad 100 podmiotów gospodarczych.

2.2. Wizja przyszłości i cel nadrzędny rozwoju gminy Kawęczyn

Wizja rozwoju jest określeniem takiego obrazu gminy, jakich cieli by osiągnąć za piętnaście lat bo taki horyzont czasowy wyznaczyli uczestnicy procesu planowania mieszkańcy gminy. Zanim jednak określimy wizję rozwoju przypomnijmy jakiej strategii gmina Kawęczyn oczekiwała. W systemie gospodarki rynkowej budowanie strategii musi uwzględniać kryteria ekonomiczne. Czynnikiem kluczowym rozwoju jest lepsza i wydajniejsza eksploatacja lokalnego potencjału gospodarczego i posiadanych w gminie zasobów. Proces budowania strategii nie może jednak ograniczać się wyłącznie do sfery ekonomicznej, lecz respektując w pełni znaczenie aspektów ekonomicznych powinien zachować niezbędną równowagę między koniecznością rozwiązań proefektywnościowych, z celami społecznymi.

Zakłada się, że rozwój gospodarczy gminy będzie ekoprzyjazny i opierać się będzie na zasadzie zrównoważonego rozwoju rozumianego jako sytuacja, w której następuje polepszenie warunków życia społeczności przy respektowaniu ograniczeń wynikających z możliwości ekosystemów. Strategia ekorozwoju opiera się na kilku podstawowych założeniach:

racjonalne wykorzystanie dostępnych zasobów lokalnych, przy ograniczeniu dostarczenia ich (lub ich odpowiedników) z zewnątrz,

wykorzystywanie w pierwszym rzędzie zasobów odtwarzalnych,

zintegrowane wykorzystanie potencjału (łącznie różnych zasobów), poprzez rozwiązywanie różnych problemów łącznie, w ich wzajemnym oddziaływaniu,

poszukiwanie rozwiązań przyjaznych dla środowiska naturalnego,

budowanie rozwoju na kontynuacji pozytywnych tendencji, szacunku dla dziedzictwa i wartości (tradycja, ale nie cofanie się),

traktowanie więzi społecznej jako fundamentu stosunków społecznych i gospodarczych,

budowanie współpracy między lokalnymi aktorami (struktury władzy lokalnej, podmioty gospodarcze i społeczne, lokalni liderzy),

tworzenie lokalnych systemów kooperacji gospodarczej i ich aktywne łączenie z bliższymi i odleglejszymi rynkami zbytu.

Jak widać, podstawą tworzenia strategii jest zdanie sobie sprawy z lokalnych zasobów i potencjałów, zmobilizowanie ich, zainwestowanie w rozwój i stworzenie systemu działań partnerskich tak, aby uzyskać efekt kuli śniegowej, to znaczy żywiołowego przyrastania inicjatyw i kumulowania się ich skutków.

Istotne znaczenie dla kształtu strategii ma sposób postrzegania możliwych funkcji regionu wiejskiego, w którym leży gmina Kawęczyn i specyfiki samej gminy. Przyjęto, że niezbędne jest wykorzystanie jej potencjału turystycznego, aktywności dziedzictwa kulturowego, możliwości uruchomienia lokalnego przetwórstwa i świadczenia wysokiej jakości usług.

Strategia umacnia rangę i znaczenie gminy w obszarze jej sfery wpływów, utrwala i wzmacnia oddziaływanie gminy na układy zewnętrzne oraz poszerza właściwy gminie obszar przyciągania. Owo oddziaływanie oraz przyciąganie realizować się będzie na wielu płaszczyznach odzwierciedlonych w sformułowanej dla gminy Kawęczyn wizji :

ekologicznej,

ekonomicznej zwłaszcza turystycznej,

społecznej - kulturalnej i innych.

Wizja sformułowana w sposób następujący:

"GMINA KAWĘCZYN

MIEJSCEM LUDZI ŻYJĄCYCH DOSTATNIO DZIĘKI NOWOCZESNEJ PRODUKCJI ROLNICZEJ I LOKALNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

ZE SPOŁECZNOŚCIĄ ZACHOWUJĄCĄ WŁASNE TRADYCJE KULTUROWE,

MIEJSCEM CZYSTYM I BEZPIECZNYM, W KTÓRYM OSIEDLIŁY SIĘ BOCIANY,

GMINĄ DBAJĄCĄ O ZDROWIE I WYKSZTAŁCENIE SWOICH MIESZKAŃCÓW "

Cel nadrzędny ze wszystkich celów strategicznych jest to cel sformułowany najbardziej ogólnie

MIESZKAŃCY GMINY KAWĘCZYN OSIĄGNĄ EUROPEJSKI POZIOM ROZWOJU SPOŁECZNO - EKONOMICZNEGO,

UMOŻLIWIAJĄCY DOSTATNIE NOWOCZESNE I BEZPIECZNE ŻYCIE

Z ZACHOWANIEM TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ I LOKALNEJ

Z POSZANOWANIEM ŚRODOWISKA , KTÓREGO SYMBOLEM JEST BOCIAN

Szanse i zagrożenia rozwoju gminy

3.1. Stymulatory rozwoju, czyli te czynniki, które sprzyjają realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju gminy Kawęczyn. Można je sklasyfikować grupach:

Zaangażowanie władz + przekonanie władz ,aktywne uczestnictwo w procesie tworzenia strategii oraz utworzone stanowisko specjalisty w Urzędzie Gminy ds. kontaktu z organizacjami pozarządowymi.

Inicjatywy społeczne + zakładane w strategii powołanie Biura Informacji i Inicjatyw Obywatelskich oraz powołanie lokalnej organizacji pozarządowej - Kawęczyńskiego Towarzystwa Rozwoju - oczekiwane przez uczestników procesu planowania mają szansę stać się formą dialogu społeczności lokalnej z władzą przy wprowadzaniu lokalnej Agendy 21, kolejną organizacją już funkcjonującą, mogącą przejąć część zadań wynikających ze strategii zadań związanych z rozwojem gospodarczym gminy ( np.: powołanie grup producenckich ) jest funkcjonująca na terenie gminy Niezależna Samorządowa Organizacja Produkcyjna Hodowców Bydła Konińsko Pomorsko Kujawska Organizacja Regionalna w Turku.

Szeroka promocja strategii + przedstawianie stworzonej strategii jako sukcesu lokalnego samorządu.

Przydatność strategii w tworzeniu innych dokumentów + możliwość konstruowania w oparciu o strategię wniosków o dotację na konkretne zadania.

3.2. Problemy rozwoju

Drzewka problemów zdefiniowane podczas zajęć warsztatowych:

Rozwój społeczny

jest niezbędnym warunkiem prawidłowego funkcjonowania gminy. Dokonana diagnoza stanu gminy, ankieta oraz ustalenia grupy roboczej na warsztatach (identyfikację problemów przeprowadzono metodą budowy drzewka problemów) pozwoliły wyodrębnić następujące problemy utrudniające osiągnięcie oczekiwanej jakości życia społecznego

Kluczowe	Skutki	Przyczyny
Niski poziom wykształcenia Zanik lokalnych tradycji Załamanie się produkcji rolnej Niski poziom infrastruktury technicznej	Mała świadomość obywatelska Słaba znajomość jęz. Obcych Brak miejsc pracy Wysokie koszty utrzymania Niskie dochody	Duża odległość do dużych ośrodków miejskich Niedofinansowanie gminy Brak instytucji kulturalnej

Ponad to brak zbiornika wodnego na terenie gminy problem traktowany jako brak możliwości aktywnego wypoczynku dla społeczności lokalnej.

Rozwój gospodarczy

Kluczowe	Skutki	Przyczyny
Mała liczba podmiotów gospodarczych Brak zorganizowanego zbytu na produkty rolnicze ( giełdy, rynki hurtowe)	Niska opłacalność produkcji	Zła polityka państwa wobec rolnictwa Braki w infrastrukturze technicznej Brak inwestora strategicznego Brak długofalowej polityki regionu Upadek spółdzielczości

Zasoby gminy i ich ochrony

Problemy kluczowe:

Niska świadomość ekologiczna mieszkańców

Niewłaściwe zagospodarowanie odpadów powstających na terenie gminy

Zanieczyszczenie wód gruntowych i powierzchniowych

Zanieczyszczenie powietrza

Ubożenie flory i fauny

Analiza SWOT wyniki pracy warsztatowej

Rozwój gospodarczy

mocne strony (siły)

Warunki naturalne dla rolnictwa

Oświata ( nowoczesna baza )

Czyste środowisko

Mimo trudności wzrost świadomości rolników

Władze gminy dbające o wszechstronny rozwój

Obiekty do zagospodarowania

wady ( słabe strony )

Położenie ( nowy podział administracyjny )

Brak surowców naturalnych o znaczeniu gospodarczym

Brak środków na nowoczesną infrastrukturę

okazje ( szanse )

Napływ funduszy Unijnych

Poprawa w polityce rolnej

Napływ ludności z miast na wieś ( np.: jako taka moda )

Stabilny rynek wschodni

Otwarcie rynków Unii

trudności ( zagrożenia )

Brak kapitału

Załamanie gospodarki

Napływ skażonych produktów żywnościowych z rynków Unii Europejskiej

Ponadto uczestnicy w trakcie tej burzy mózgów postawili przed uczestnikami z innych grup wnioski do dyskusji :

Agroturystyka

Gazyfikacja

Edukacja ekologiczna jako przedmiot nauczania w szkole, pogadanki, szkolenia konkursy na najpiękniejszą zagrodę folklor, sami swoi

Reklama walorów środowiskowych

Rolnictwo ekologiczne

Rehabilitacja w dworku w Gozdowie

Stadnina koni, schroniska

Majówki festyny w ramach dni bociana

Wyścigi rowerowe, place zabaw

Konkurs łapanie żaby

Budowa stadionu wraz z zapleczem

Lasy zbiór runa leśnego

Rozwój społeczny

mocne strony (siły)

Dobra lokalizacja szkół
Kapitał ludzki
Małe gospodarstwa
Prężne jednostki strażackie

wady ( słabe strony )

Niedofinansowanie szkół

Starzejące się społeczeństwo

Bezrobocie

Małe gospodarstwa

okazje ( szanse )

Przejęcie zakładów POW przez inwestora zagranicznego

Zagospodarowanie parków i lasów

Stadnina koni w Głuchowie

trudności ( zagrożenia )

Wyludnienie odpływ ludności do ośrodków miejskich
Niski poziom wykształcenia
Upadek oświaty rolniczej

Zasoby gminy i ich ochrona

mocne strony (siły)

Tereny chronionego krajobrazu Teleszyna

Dużo terenów leśnych tereny różnorodne krajobrazowe

W miarę czyste środowisko brak wpływu dużych zakładów przemysłowych

Łąki rozległe tereny zielone

Przychylne nastawienie władz

wady ( słabe strony )

Brak świadomości i kształcenia ekologicznego

Brak środków budżetowych

Zanieczyszczenie środowiska

Brak strategii ekorozwoju

okazje ( szanse )

Środki pomocowe (phare )

Stadnina koni

Skansen etnograficzny- -chaty, kuźnia, zwyczaje i obrzędy wiejskie

Moda na agroturystykę

Podróże przyrodnicze szlaki turystyczne piesze i rowerowe z ciekawostkami przyrodniczymi + poszukiwanie skarbów

Odkrycie wód termicznych

trudności ( zagrożenia )

Negatywne skutki napływu turystów kradzieże i rozboje

Trudności w utrzymaniu porządku publicznego

Napływ zanieczyszczeń z terenów sąsiednich

Możliwość wystąpienia niezdrowej konkurencji

Plan operacyjny strategii, cele szczegółowe oraz ich realizacja

Plan operacyjny strategii jest tym elementem strategii, w którym następuje jej konkretyzacja wskazanie sposobów realizacji celów.

I tak w kolejnych działaniach zespołów planujących zostały wyznaczone cele główne, które w bardziej precyzyjny sposób określiły cel nadrzędny, uwzględniając trzy główne sfery życia gminy. Następnie wyznaczone zostały cele szczegółowe. Dla każdej sfery przyjęto następujące kryteria mające wpływ na kolejność celów strategii: wpływ na poprawę stanu środowiska, na jakość życia, na integrację mieszkańców, łatwość w realizacji i zdobyciu środków finansowych oraz możliwości organizacyjnej. Uznano, że najważniejsze obszary rozwojowe gminy to: ochrona środowiska i zasobów przyrodniczych, różnorodne rolnictwo - wydolne gospodarstwa rolne zapewniające dodatkowy dochód rolnikom oraz dobrze rozwinięta przedsiębiorczość, zwłaszcza pozarolnicza, tworząca nowe miejsca pracy, aktywni i świadomi mieszkańcy oraz dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna jako baza zapewniająca rozwój gminy we wszystkich ładach. Działania w tych obszarach zapewnią wielofunkcyjny i zarazem zrównoważony rozwój gminy. Następnie zostały określone projekty i zadania, których realizacja przybliży mieszkańców do projektowanego stanu gminy za lat 15. Precyzyjne rozpatrzenie występujących w gminie problemów oraz analiza oczekiwań umożliwia określenie celów.

4.1. Środowisko - zasoby gminy i ich ochrona

Wnioski wynikające z diagnozy:

Podmokłe łąki i torfowiska niskie doliny rzeki Teleszyna wymagają szczególnej ochrony - obszary zanikające w skali kraju i Europy.

Konieczne jest wykonanie pełnej inwentaryzacji przyrodniczej w celu rzeczywistej oceny stanu przyrody gminy. Rekonesans sporządzony na potrzeby strategii, nie jest dostatecznym odzwierciedleniem składu gatunkowego i zbiorowisk w gminie.

Torfowiska i zabagnione doliny cieków stanowią najcenniejsze zbiorowiska i powinny być szczególnie chronione.

Gmina posiada ciekawa rzeźbę terenu i pomimo małej lesistości i rolniczego charakteru został zachowany urozmaicony krajobraz.

CEL GŁÓWNY

SPOŁECZNOŚĆ FUNKCJONUJE W ZGODZIE ZE ŚRODOWISKIEM NATURALNYM

CELE SZCZEGÓŁOWE - STRUKTURA:

mieszkańcy świadomi ekologicznie

właściwie zagospodarowane odpady i zmniejszona ich ilość

ograniczone zanieczyszczenie wód gruntowych i powierzchniowych

zadowalający stan czystości powietrza

zwiększona bioróżnorodność

UZASADNIENIE WYBORU CELÓW:

Problem : niska świadomość ekologiczna mieszkańców

+ Cel szczegółowy: mieszkańcy świadomi ekologicznie

Uzasadnienie wyboru: Wrażliwość, świadomość i odpowiedzialność mieszkańców za swoje własne otoczenie przyrodnicze jest wynikiem długotrwałej pracy edukacyjnej organizowanej dla wszystkich mieszkańców polegającej przede wszystkim kształtowaniu prośrodowiskowych postaw. Postawa odpowiednio uwrażliwionych mieszkańców jest pierwszym i najbardziej oczywistym gwarantem ochrony własnych zasobów przez gminę.

Działania:

Realizacja treści z zakresu edukacji ekologicznej ujętych w podstawie programowej szkoły podstawowej i gimnazjum

szkoły i przedszkola gminy głównym kanałem informacji ekologicznej skierowanej do dzieci i dorosłych

zadania:

podnoszenie kwalifikacji nauczycieli

przygotowanie warsztatu pracy ( literatura lokalna i fachowa, zajęcia terenowe )

przygotowanie imprez integrujących: Sprzątanie Świata, Dożynki, Dzień Ziemi,

założenie kół ekologicznych w szkołach

Odpowiedzialność za wykonanie: Komisja Ochrony Środowiska Rady Gminy

Problem : niewłaściwie zagospodarowane odpady i nadmierna ich ilość

+ Cel szczegółowy: właściwie zagospodarowane odpady i zmniejszona ich ilość

Uzasadnienie wyboru: Gmina Kawęczyn jest członkiem Miedzygminnego Związku Czyste miasto, czysta gmina. Jednak samo uczestnictwo w tym związku nie gwarantuje rozwiązania problemu śmieciowego. Potrzebne i wskazane są działania lokalne mające na celu rzeczywiście poprawną gospodarkę odpadami stałymi na terenie gminy.

Działania:

edukacja ekologiczna mieszkańców realizowana jak w pkt. 1 w tym promocja metod kompostowania bioodpadów

wpływ na opracowanie programu gospodarki odpadami dla Związku Gmin Czyste miasto, czysta gmina. Wdrożenie programu na terenie całej gminy.

Odpowiedzialność za wykonanie: Urząd Gminy, kompostowanie ODR.

inwentaryzacja, rekultywacja wysypisk oraz likwidacja dzikich wysypisk ( w ramach akcji Sprzątania Świata )

egzekwowanie Uchwały o zachowaniu porządku i czystości w gminie

zmiana systemu ogrzewania gazyfikacja gminy

Odpowiedzialność za wykonanie: Urząd Gminy

Problem : Niezadowalający stan czystości powietrza

+ Cel szczegółowy: zadowalający stan czystości powietrza

Uzasadnienie wyboru: Czyste powietrze jest kolejnym, niezbędnym elementem prawidłowego funkcjonowania ekosystemu w gminie. Zła tradycja spalania śmieci w nieodpowiedniej temperaturze, zła jakość paliw używanych w piecach gospodarstw domowych jest szczególnie uciążliwa dla mieszkańców i z pewnością szkodliwa dla środowiska zwłaszcza w okresie zimowym.

Działania:

przygotowanie koncepcji gazyfikacji gminy - ewentualnie nowych systemów grzewczych - i jej realizacja

Odpowiedzialność za wykonanie: Urząd Gminy

przygotowanie programu oszczędności energii dla gminy Kawęczyn ( docieplanie budynków , wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, modernizacja kotłowni

edukacja ekologiczna w tym zakresie

Odpowiedzialność za wykonanie: Kawęczyńskie Towarzystwo Rozwoju

Problem : pogarszająca się jakość wód gruntowych i powierzchniowych

+ Cel szczegółowy: Wysoka jakość wód gruntowych i powierzchniowych

Uzasadnienie wyboru: Jakość wód gruntowych ma decydujące znaczenie na zachowanie bioróżnorodności. Jednak żeby podjąć odpowiednie kroki niezbędna jest informacja na temat obecnego stanu wód. Określenie stopnia czystości gminnych zasobów wód powierzchniowych i gruntowych jest jednym z pierwszych działań w tym zakresie. Kolejnym krokiem jest dopiero dbałość o sukcesywną poprawę jakości zasobów wodnych poprzez sprawny system monitorowania..

Działania:

określenie stopnia czystości wód

realizacja programu gospodarki wodno ściekowej

realizacja programu gospodarki odpadami

realizacja programu ochrony bioróżnorodności

Odpowiedzialność za wykonanie: Zarząd Gminy

edukacja ekologiczna rolników w kierunku zmniejszenia ilości ścieków bytowych i rolniczych odprowadzanych do wód powierzchniowych i gruntowych

Odpowiedzialność za wykonanie: Kawęczyńskie Towarzystwo Rozwoju

Problem : zmniejszająca się bioróżnorodność zasobów przyrodniczych gminy

+ Cel szczegółowy: zwiększona bioróżnorodność

Uzasadnienie wyboru: W gminie odnotowano zmniejszającą się bioróżnorodność. Opisane poniżej działania mają na celu zachowanie występującej w gminie bioróżnorodności - po pierwsze dla przyszłych pokoleń, a po drugie w celu eksploatacji bogactwa przyrodniczego w celach rozwijania turystyki szeroko rozumianej na terenie gminy.

Działania:

zwiększenie powierzchni zadrzewień na terenie gminy

zadania :

plan zalesień gruntów o niskiej bonitacji

plan zadrzewień śródpolnych i wzdłuż szlaków komunikacyjnych

edukacja ekologiczna rolników

Odpowiedzialność za wykonanie: Urząd Gminy

ochrona miejsc podmokłych i obiektów przyrodniczo cennych

zadania:

inwentaryzacja przyrodnicza gminy

podjęcie odpowiednich form ochrony przez gminę przewidzianych w ustawie o ochronie przyrody

uwzględnienie obiektów i obszarów o dużych walorach przyrodniczych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Odpowiedzialność za wykonanie: Urząd Gminy.

Harmonogram działań:

Cel szczegółowy mieszkańcy świadomi ekologicznie

Działania / zadania

Harmonogram lata

Odpowiedzialność

Orientacyjny budżet

Osoba odpowiedzialna za:

wytworzenie informacji: Katarzyna Łuczak
wprowadzenie informacji do podstrony BIP: (2003-07-08 09:39:19)
zaakceptowanie treści informacji: Marek Olek (2003-07-08 10:21:42)

Strategia Zrównowazonego Rozwoju Gminy Kawęczyn

Spis treści

1. Proces tworzenia strategii i jego uczestnicy.................................................2

1. Miejsce strategii zrównoważonego rozwoju gminy Kawęczyn

w lokalnej Agendzie ....................................................................................2

1. 2. Przebieg prac nad strategią.........................................................................5

1. 3. Struktura strategii.......................................................................................10

2. Strategiczny kierunek rozwoju gminy..........................................................11

2. 1. Krótka charakterystyka gminy i jej misji......................................................11

2. 2. Wizja przyszłości i cel nadrzędny rozwoju gminy.......................................13

3. Szanse i zagrożenia rozwoju gminy............................................................15

3. 1. Stymulatory rozwoju...................................................................................15

3. 2. Problemy rozwoju.......................................................................................15

4. Plan operacyjny strategii, cele szczegółowe oraz ich realizacja.................19

4. 1. Środowisko.................................................................................................20

4. 2. Gospodarka ...............................................................................................25

4. 3. Sfera społeczna..........................................................................................30

4. 4.Zarządzanie gminą.....................................................................................33

4. 5. Syntetyczny przegląd zarządzania operacyjnego - schemat 6. ................37

5. Zarządzanie realizacją strategii..................................................................38

5. 1. Instrumenty realizacji..................................................................................38

5. 2. Monitoring strategii.....................................................................................40

5. 3. System aktualizacji strategii.......................................................................42

Osoba odpowiedzialna za:

wytworzenie informacji: Katarzyna Łuczak
wprowadzenie informacji do podstrony BIP: (2003-07-08 09:25:20)
zaakceptowanie treści informacji: Marek Olek (2003-07-08 09:25:20)